زاغه‌‌نشینی در مصر دست‌‌آورد سال‌‌ها اجرای سیاست‌‌های نئولیبرالیسم (1)

”عبد‌‌سلام“ در محله حلبی آباد ناصر، در یک اتاق کوچک به همراه شش فرزندش زندگی می‌‌كند. این محله در كنار ”صخره ماسه سنگی“ در حومه قاهره قرار دارد.

محل سكونت این خانواده آنقدر كوچك است كه مادر 42 ساله -برای این كه فرزندانش بتوانند بخوابند- بیرون از زاغه، شب را با همسایگان سپری می‌‌كند و صبح هنگام، قبل از رفتن سركار، وقتی یكی از فرزندانش بیدار می‌‌شود، یكی دو ساعتی در تخت او می‌‌خوابد.

عبد سلام می‌‌گوید:
”بعضی اوقات احساس می‌‌کنم به زندگی در این زاغه عادت كرده‌‌ام، حتی اگر نیازهای اساسی ما برآورده نشود... اما بقیه اوقات، هنگامی كه امیدم را به این كه مانند سایر انسان‌‌های دیگر زندگی كنم، از دست می‌‌دهم، آرزو می‌‌كنم كاش خدا مرا بكشد. ”

نیازی سلام، یک تاجر مصری كه در طرح جمع آوری كمك برای این زاغه نشینان فعالیت می‌‌كند، چنین می‌‌گوید:

”به لطف مبارزات انتخاباتی مورد حمایت دولت (!؟) برای جمع‌‌آوری کمک به ارائه زندگی بهتر، بهبود وضعیت مسكن، آب آشامیدنی، سیستم‌‌های فاضلاب، مدارس، بیمارستان‌‌ها و شغل، شرایط زندگی میلیون ها نفر از ساکنان حلبی‌‌آباد در این کشور، به زودی می‌‌تواند بهبود یابد. همه ما باید هر آنچه که ما می‌‌توانیم، برای بهبود شرایط زندگی ساکنان این محلات انجام دهیم. ...همانطور که ما در اتاق‌‌های با تهویه مطبوع در خانه های‌‌مان زندگی می‌‌كنیم، میلیون‌‌ها نفر از هموطنان دیگرمان، مردان و زنان در زاغه‌‌هایی زندگی می كنند که فاقد حداقل استانداردهای یک زندگی مناسب و معقول است...“

به گفته رئیس آژانس ملی برای بسیج عمومی و تهیه آمار، كه بازوی تحقیقاتی دولت است، ”صدها محله‌‌ی فقیرنشین در مصر و 420 محله نا امن“ وجود دارد. وی می‌‌گوید این سازمان اخیرا سعی کرد برای برخی از این ”محلات زاغه نشین نا امن خدماتی ارائه كند. اما فعالیت تیم تحقیقاتی در انبوه زاغه‌‌های كوچك درون کوچه های باریك پر از فاضلاب، با استقبال دشمنانه ی ساکنان مختل شد.“ چرا كه مردم، اعتمادی به كمك‌‌های دولتی ندارند.

نیاز فوری

دبیر کل سازمان عفو بین‌الملل، به تازگی سفری به حلبی آباد Manshiet ناصر داشته که عبد سلام در آن زندگی و کار می‌‌کند. وی چنین می‌‌گوید:

”اگر چه ممکن است مصر در دوره گذار باشد، ولی این مساله نمی‌تواند اهمیت و ضرورت رسیدگی به نیازهای کسانی را كاهش دهد كه برای حفظ کرامت انسانی و تامین نیازهای خانواده‌هایشان می‌جنگند.“

در سال 2008 در حلبی آباد ناصر، ریزش سنگ‌‌ها باعث کشته شدن ده‌‌ها تن از ساکنان حلبی آباد شد كه توجه جهانیان را به شرایط رقت‌انگیز زندگی در زاغه‌نشین‌های مصر جلب كرد.

در جریان سفر وی، ساکنان حلبی آباد این حادثه را به یاد می‌‌آوردند و توضیح می‌‌دادند که چگونه در جریان آن حادثه، آنها حس می‌‌كردند كه چقدر ضعیف هستند و چگونه نادیده گرفته شده‌‌اند.


انسان هایی بدون مدرك شناسایی

سازمان عفو بین الملل تخمین زده است که ساکنان حلبی‌‌آبادها در مصر به دوازده میلیون نفر می‌‌رسند. اما تقریبا غیرممکن است كه آمار و ارقام دقیقی در این مورد ارائه داد، چرا که کودکان بسیاری مانند فرزند عبد‌‌سلام، شناسنامه و یا هیچ مدركی ندارند كه ثابت کند از نظر قانونی، شهروند این کشور محسوب می‌‌شوند.

عبد‌‌سلام می‌‌گوید:
”تعداد زیادی از ساکنان این مناطق، تمایلی به داشتن مدارك شناسایی ندارند... این به این معنا است که برای دولت مصر، این افراد تقریبا مرده اند.“

کمپین یک میلیارد پوندی دولت، تا کنون توانسته است معادل 17 میلیون دلار امریكا جمع آوری كند كه یک دهم هدفش می‌‌شود. با توجه به سخنان رئیس دولتی این صندوق، در وهله اول این كمپین می خواهد كمك‌‌هایش را به ساکنان پنج محله زاغه‌‌نشین قاهره اختصاص دهد كه 47 درصد از ساكنان حلبی‌‌آبادهای کشور را شامل می‌‌شود و سپس فعالیت های خود را بر مناطق جیزه، اسکندریه و منیا در جنوب كشور متمركز كند.

در یک پروژه جداگانه، ارتش مصر قول داده است 6000 واحد مسکونی در شش ماه آینده بسازد تا ساكنان محلاتی مانند حلبی‌‌آباد ناصر بتوانند در آنها زندگی كنند.

یك كارشناس مستقل مسکن در مصر می‌‌گوید:
”هنگامی که ما در مورد حلبی‌‌آبادها صحبت می‌‌كنیم، در مورد میلیون‌‌ها نفر از افرادی حرف می‌‌زنیم که طی سال‌‌ها به بدترین شكل نادیده گرفته شده‌‌اند... این پروژه برای بهبود شرایط زندگی و مسکن در این محله های فقیرنشین، تاثیرات گسترده اجتماعی، سیاسی و اقتصادی خواهد داشت.“

اما سوال اینجاست كه آیا به علت وجودی این شرایط دشوار برای میلیون‌‌ها مصری در این گونه طرح‌‌ها توجه شده است؟ سال‌‌ها از اجرای طرح‌‌های تعدیل ساختاری در مصر می‌‌گذرد:

افزایش سرسام‌‌آور قیمت مواد غذایی و سایر مایحتاج روزمره مردم، كاهش دستمزدها، تعطیلی كارخانه ها و ....

تا مردم مصر و سیاست گذاران، تكلیف خود را با نهادهای بین‌‌المللی نظیر بانك جهانی و صندوق بین المللی پول و... روشن نكنند و تا ریشه‌‌های اصلی نابرابری‌‌های اقتصادی و اجتماعی را نشانه نگیرند و برای نابودی آن اقدام نكنند، اقداماتی شبیه آنچه در بالا به آن اشاره شده است، تنها مسكنی خواهد بود كه تاثیر بسیار جزیی در زندگی مردم خواهد داشت.

---------------------------
منابع:

(1)

EGYPT: Taming the slum menace in Cairo, 28 June 2011, IRIN, Humanitarian news and analysis, A service of the UN Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, www.irinnews.org